AVİASİYA TARİXİNDƏ YENİ ERA!
BAYRAKTAR KIZILELMA HAVADAN-HAVAYA RAKETİ İLƏ HƏDƏFİ VURDU
Baykar tərəfindən tamamilə milli və orijinal olaraq inkişaf etdirilən Bayraktar KIZILELMA, qlobal döyüş aviasiyası tarixində misilsiz bir nailiyyətə daha imza atdı. Türkiyənin milli pilotsuz döyüş təyyarəsi Sinop sahillərində keçirilən sınaq zamanı ASELSAN-ın MURAD AESA radarı tərəfindən işarələnmiş hədəf təyyarəsini TÜBİTAK SAGE tərəfindən hazırlanan GÖKDOĞAN havadan-havaya raketi ilə tam dəqiqliklə vurdu. Bu sınaq, aviasiya tarixində ilk dəfə olaraq, pilotsuz döyüş təyyarəsinin reaktiv mühərrikli hava hədəfini görüş məsafəsindən kənar (BVR) hava-hava raketi ilə uğurla məhv etməsi kimi qeyd olundu.
AMASYA / SİNOP
29 NOYABR 2025
Türkiyənin ilk pilotsuz döyüş təyyarəsi olan Bayraktar KIZILELMA — Baykar tərəfindən öz resursları ilə milli və orijinal şəkildə inkişaf etdirilən bu platforma — ölkəmizin səma vətəninin müdafiəsində oyun dəyişdirici mövqeyə doğru irəliləyərkən daha bir kritik mərhələni uğurla keçdi. Sinop Atış Poliqonunda həyata keçirilən son sınaq zamanı pilotsuz döyüş təyyarəsi ilk dəfə olaraq reaktiv mühərrikli hava hədəfini havadan-havaya raketi ilə vurmağı bacardı.
Hava döyüşündə dünyada ilk və tək
Dünyadakı pilotsuz döyüş təyyarəsi layihələrinin böyük əksəriyyəti əsasən havadan-yerə tapşırıqları üçün nəzərdə tutulur. Bu günə qədər heç bir pilotsuz platforma hava-hava atış qabiliyyəti nümayiş etdirməmişkən, Bayraktar KIZILELMA son sınağı ilə hava döyüşü qabiliyyətinə malik dünyanın ilk və tək pilotsuz platforması statusunu qazanaraq aviasiya tarixində yeni bir səhifə açdı.
KIZILELMA–F-16 formasiya uçuşu
Tarixi sınaq üçün Merzifondakı 5-ci Baş Reaktiv Baza Komandanlığından havaya qalxan beş F-16 döyüş təyyarəsi Sinop üzərində Bayraktar KIZILELMA-ya qoşuldu. KIZILELMA F-16-larla birlikdə beşlik formasiya uçuşu edərək gələcəyin insanlı–insansız birgə hava əməliyyatları konsepsiyasını nümayiş etdirdi. Eyni zamanda Bayraktar AKINCI da formasiya ilə birgə uçaraq bu tarixi anı havadan qeydə aldı.
MURAD ilə aşkarlandı, GÖKDOĞAN ilə vuruldu
Sınaq ssenarisi çərçivəsində yüksək sürətli, reaktiv mühərrikli hədəf təyyarəsi havaya buraxıldı. Bu hədəf Bayraktar KIZILELMA-ya inteqrasiya olunmuş ASELSAN MURAD AESA radarı tərəfindən aşkarlanaraq izlənildi. Radar hədəfi dəqiq şəkildə işarələdikdən sonra KIZILELMA qanad altından TÜBİTAK SAGE tərəfindən istehsal olunan GÖKDOĞAN görüş məsafəsindən kənar (BVR) hava-hava raketi-ni atdı. Yerli istehsal olan raket hədəfi tam dəqiqliklə vurdu.
Milli təyyarə, milli raket, milli radar
Bu sınaqla birlikdə milli pilotsuz döyüş təyyarəsi Bayraktar KIZILELMA-nın hava-hava hücum qabiliyyəti rəsmi olaraq təsdiqləndi. Türkiyə aviasiya tarixində ilk dəfə olaraq hava hədəfinə qarşı milli radar tərəfindən yönləndirilən milli hava-hava raketi, milli təyyarədən atıldı. Beləliklə, hava-hava tapşırığının bütün zənciri tamamilə milli qabiliyyətlərlə icra edildi.
Formasiya uçuşundan canlı izləmə
Türkiyə aviasiya tarixində yeni bir dövrün başlandığını göstərən bu sınaq havadan canlı izlənildi. Hərbi Hava Qüvvələri Komandanı Orgeneral Ziya Cemal Kadıoğlu, Hava Hücum Qüvvələri Komandanı Orgeneral Rafet Dalkıran, ASELSAN Baş direktoru Ahmet Akyol və Baykar İdarə Heyətinin sədri Selçuk Bayraktar Merzifondan qalxan F-16-ların kokpitlərindən tarixi anı izlədilər. Sınağı izləyən heyətə TÜBİTAK SAGE İnstitutunun direktoru Kemal Topalömer və ROKETSAN Baş direktoru Murat İkinci də daxil idi.
“Görünmədən görmək, vurulmadan vurmaq”
Bu tarixə düşən real döyüş atışı gələcəyin hava döyüşü konsepsiyalarının necə formalaşacağını da nümayiş etdirdi. Bayraktar TB2-nin havadan-yerə əməliyyatlarında yaratdığı oyun dəyişdirici təsir artıq Bayraktar KIZILELMA ilə hava-hava əməliyyatlarına daşınacaq.
Mövcud döyüş təyyarələrinə nisbətən çox daha aşağı radiolokasiya izinə malik olan KIZILELMA yüksək səviyyəli sensorları sayəsində düşmən təyyarələrini onlar onu aşkarlaya bilmədən çox uzaq məsafədən görə bilir. Bu yeni konsepsiya — “görünmədən görmək, vurulmadan vurmaq” — KIZILELMA-nı hava döyüşündə həlledici üstünlük təmin edən platformaya çevirəcək.
Kritik sistemlərin inteqrasiyası
Bayraktar KIZILELMA kritik tapşırıq sistemləri ilə də diqqət çəkir. Platformaya bu günə qədər yalnız bir neçə ölkənin istehsal edə bildiyi yüksək texnologiyalar — ASELSAN-ın MURAD AESA radarı və aşağı görünürlüklü elektro-optik hədəfləmə sistemi TOYGUN — uğurla inteqrasiya olunub. KIZILELMA geniş yerli sursat çeşidini daşıya bilir. Əvvəlki sınaqlarda TOLUN və TEBER-82 sursatları ilə hədəflərə tam isabət əldə etmişdi. GÖKDOĞAN atışı ilə isə hava-hava əməliyyatlarında da öz qabiliyyətini sübut etdi.
İxrac lideri
Baykar qurulduğu gündən bütün layihələrini öz vəsaitləri ilə həyata keçirir və 2003-cü ildən başlayan PUA Ar-Ge fəaliyyətləri dövründə gəlirlərinin 83%-ni ixracdan əldə edib. 2023-cü ildə Baykar 1,8 milyard dollarlıq ixracata nail olaraq Türkiyənin bütün sektorlar üzrə ilk 10 ixracatçı şirkəti arasında yer aldı. Dünyanın PUA ixracında lider şirkəti olan Baykar 2024-cü ildə də uğurunu davam etdirərək gəlirlərinin 90%-ni ixracdan əldə etdi və yenidən 1,8 milyard dollarlıq ixraca imza atdı.
Dünyanın ən böyük PUA şirkəti: Baykar
2023 və 2024-cü illərdə bütün sektorlar üzrə Türkiyənin ilk 10 ixracatçı şirkəti arasında yer alan Baykar, Müdafiə Sənayesi Agentliyi (SSB) və Türkiyə İxracatçılar Məclisinin (TİM) məlumatlarına əsasən ardıcıl olaraq 2021, 2022, 2023 və 2024-cü illərdə müdafiə və aviasiya sənayesinin ixrac lideri olub. 2023-cü ildə sektor üzrə ümumi ixracın üçdə birini, 2024-cü ildə isə dörddə birini təkbaşına həyata keçirərək Türkiyənin qlobal PUA ixracında lider mövqeyini təmin edib. Dünyanın ən böyük PUA şirkəti olan Baykar bu günə qədər toplam 37 ölkə ilə ixrac müqaviləsi imzalayıb — Bayraktar TB2 üçün 36, Bayraktar AKINCI üçün isə 16 ölkə.